فروغ خاموش شد
هشتم جدی زادروز فروغ فرخزاد است که اگر زنده بود هشتاد ساله میشد.
فروغ فرخزاد چهرهای است که پنجاه سال پس از تصادف ناگهانیاش در دلو ۱۳۴۵ خورشیدی در خیابان دروس تهران همچنان بر گفتمان سیاسی و اجتماعی جامعه ایران سایه انداخته است. خرد و کلان از او نقل قول میکنند و دلدادگان و مخالفانش همچنان مسحور پیامش هستند.
پیشرو، فراتر از زمان، روشنفکر، هنجارشکن، ضد ارزشهای اخلاقی: اینها تنها چند صفتی است که همچنان درباره فروغ فرخزاد تکرار میشود.
مهرداد فرخزاد، تنها برادر فروغ که هم اینک در قید حیات است در تهران:
«پدر من با اینکه مطبوعات ایران از او چهرهای خشن ساختهاند یک آدمی بود اهل شعر و چندین دیوان ازش باقی مانده. البته دستنوشته. زمان حیاتش خیلی دلش میخواست که اینها را چاپ کند که متاسفانه نشد. از بچگی کتاب در دسترس ما میگذاشت و ما همه مان کتاب میخواندیم. حالا جز من که از بچگی فنی بودم کلیه خواهر برادرهایم یک دستی در هنر داشتند.
فریدون و فروغ فرخزاد
نقاشی میکردند. شعر میگفتند. داستان مینوشتند. فروغ که خاصتر از بقیه بود که نامش ماندگار مانده و البته نامش هم میماند.»
چندی پیش در پی بستری شدن آیتالله خامنهای رهبر جمهوری اسلامی ایران در جریان عیادت چند سینماگر از او، رهبر جمهوری اسلامی درباره فروغ گفت: «پروین اعتصامی. پروین اعتصامی که سعی میشود پوشانده شود چهرهاش.
پوران فرخزاد، خواهر فروغ در تهران:
«هیچ. فروغ خودش بود. حاصل تجربیاتش را به شعر میکشید. راز جاودانگی فروغ در صمیمیتش است، خود بودنش است، راستین بودنش است. و شاعر واقعی بودن. همین. خیلی ساده.»
پوران فرخزاد میگوید اگر فروغ همچنان میبود و به هشتاد سالگی میرسید شاید در برابر دنیای امروز تاب نمیآورد:
«من خیلی به این مسئله فکر کردم. من خودم آدم مقاومی هستم. ولی نمیدانم اگر او زنده بود این مقاومت مرا داشت یا نه. دیگران میگویند شاید خیلی رشد بیشتری میکرد. من میگویم بدون شک تلختر میشد. بدون شک رنجورتر میشد. آیا واقعاً آزاد آزاد میماند یا در یکی از زندانهای جهان اسیر بود؟ وقتی به فروغ نگاه میکنم و به گفتههایش نگاه میکنم میبینم که او خیلی ظریف بود. من
فکر نمیکنم او میتوانست به هشتادسالگی برسد. ولی اگر میرسید بدون شک در صدر و در اوج قرار داشت.»
چند سال پیش روزنامه جمهوری اسلامی چاپ تهران در واکنش به مطلبی که به مناسبت سالمرگ فروغ در روزنامه ایران منتشر شده بود اعتراض کرد و فروغ فرخزاد را «شاعره هنجارشکن و ضد ارزشهای اخلاقی خواند.»
مهرداد فرخزاد میگوید:
«صحبتی که از طرف حکومت بشود مشخص است که چیست. تعریفی از فروغ نمیشود. مثالی برای شما بزنم. زمان آقای خاتمی در جریان انتخابات یکی از همین آقایانی که در حکومت هستند گفته بود که حتی … عین جملهاش را نقل میکنم: “آدم فاسدی مثل فروغ فرخزاد هم در تبلیغات خاتمی شرکت میکند”. بهش گفتند که آقا فروغ سالهاست که مرده. گفت ما میدانیم چی داریم میگوییم. خب این مسایل را آدم نمیداند چه عکسالعملی بهش نشان بدهد. کم و بیش هم الان چیزهایی گفته میشود. کتابهایی که از فروغ وجود دارد به خصوص کتابهای اولیهاش با سانسور بیرون میآید. خب آن کسی که علاقه دارد میرود اصلش را تهیه میکند. برای من زیاد هم اهمیتی ندارد که حکومت در مورد فروغ چه میگوید. فروغ آن کاری که باید میکرده کرده و آنهایی که بخواهند بشناسندش میشناسندش.»